Бішкек – 16 маусымда бүкіл әлемде атап өтілетін Халықаралық отбасылық ақша аударымдары күніне орай ХКҚҰ "Орталық Азиядан Ұлыбританияға маусымдық жұмысшылардың қауіпсіз көші-қоны" жобасының үшінші кезеңін бастайды.

Маусым айында ХКҚҰ Орталық Азия бойынша әлеуетті және оралатын мигранттар мен олардың отбасылары үшін қаржылық сауаттылық бойынша тегін сабақтар өткізетін болады. Бұл қауымдастықтарды ақша аударымдарын басқаруда және Ұлыбританияда тапқан қаражатты тұрақты инвестициялауда қолдайды. Жоба үкіметтік емес ұйымдарға өңірдің ауылдық және аз байланысқан бөліктерінде қаржылық сауаттылық бойынша сабақтар өткізуде қолдау көрсететін болады. Сонымен қатар, ХКҚҰ жақын арада Ұлыбританиядан оралған аймақта инвестициялауға немесе жеке шағын және орта бизнесті ашуға мүдделі мигранттар үшін инвестициялар мен бизнесті дамыту бойынша шеберлік класы ашады. Қайтып келе жатқан мигранттарға 1+1 мөлшерінде бірлескен қаржыландыру негізінде гранттар беріледі. Оның ішінде жоба елу пайызды қамтамасыз етеді, ал қалған елу пайызды мигранттардың жеке инвестициялары, сондай-ақ инвестициялар мен бизнесті бастау бойынша қолдау көрсетеді.

Орталық Азия елдері ­- Қазақстан, Қырғызстан, Тәжікстан және Өзбекстан - әлемдегі ақша аударымдарының ең жоғары деңгейіне ие және тарихи тұрғыдан Ресей Федерациясына (РФ) еңбек көші-қонына тәуелді. Дүниежүзілік Банктің мәліметтері бойынша, Ресей Федерациясынан Орталық Азияға еңбек мигранттарынан ақша аударымдары 2022 жылы рекордтық 79 миллиард АҚШ долларына жетті. Бұл аударымдар ұзақ уақыт бойы мигранттардың отбасылары үшін құтқару құралы болды және Орталық Азия елдерінің экономикасына айтарлықтай үлес қосты. Орталық Азия мемлекеттерінің Ресей Федерациясына еңбек мигранттары үшін тағайындалған ел ретінде тәуелділігі олардың сыртқы күйзелістерге осалдығын көрсетеді. Мысалы, Украинадағы жалғасып жатқан қақтығыс нәтижесінде Ресей Федерациясына қарсы экономикалық санкциялар аймаққа айтарлықтай әсер етті.

Орталық Азия елдерінің үкіметтері шетелде жаңа жұмыс орындарын құру және тұрақты көші-қон үшін қолданыстағы заңды жолдарды ілгерілету жолдарын белсенді түрде іздеуде, оның ішінде Ұлыбритания, Корея Республикасы, Жапония және Германияға. Ұлыбританияға негізгі заңды жол маусымдық жұмысшылар схемасы арқылы жүзеге асырылады. Ол жұмысшыларға Ұлыбританияда бау-бақша саласында 6 айға дейін жұмыс істеуге мүмкіндік береді. Қауіпсіз көші-қонды қолдау және қанаумен күресу үшін ХКҚҰ мигранттарға Ұлыбританияға көші-қон сапарына дейін, кезінде және одан кейін көмек көрсетеді. Бұған көшпелі бағдарлау, қауіпсіз көші-қон сенім телефондарының жұмысы, қауіпсіз көші-қон және алаяқтық пен жалған ақпарат тәуекелдері туралы ақпараттық кампаниялар, Ұлыбританиядағы Орталық Азия елшіліктерінің өз азаматтарына көмек көрсету әлеуетін арттыру, сондай-ақ отанда реинтеграциялау мүмкіндіктері кіреді.

"ХКҚҰ-ның жаңа жобасы мигранттарды қауіпсіз, заңды және тәртіппен қоныс аудара алатындай етіп қорғауды күшейтуге, сондай-ақ мигранттарды қаржылық сауаттылық пен кәсіби дағдыларды оқыту арқылы шыққан елдеріндегі ақша аударымдарын тұрақты инвестициялау үшін қажетті дағдылар мен біліммен жабдықтауға бағытталған", — Джейсон Тиид, ХКҚҰ еңбек ұтқырлығы және әлеуметтік интеграция жөніндегі аға аймақтық маманы.

Мигранттарды табыстарын тұрақты инвестициялауға қолдау көрсету үшін ХКҚҰ соңғы екі жыл ішінде 1+1 бірлескен қаржыландыру негізінде гранттар және Ұлыбританиядан оралған мигранттарға іскерлік қолдау көрсетеді.

"Тамшылатып суару жүйесін орнатқаннан кейін мен бұрынғыдан да көп бал аламын деп үміттенемін", – дейді Қырғызстанның Баткен облысынан тұратын жаңа бастап жүрген омарташы Буузара Матисламова.

Буузараның ұлы мен келіні биыл Ұлыбританиядан оралып, Қырғызстан ХКҚҰ-дан бірлескен қаржыландыру грантын алды. Қырғыз инкубациялық орталығының қолдауымен олар 2023 жылғы құрғақшылық жағдайында ара ұяларын қолдау үшін жаңа тамшылатып суару жүйесін орнатып, шағын бал бизнесін дамытты. Қазақстан мен Өзбекстандағы ХКҚҰ өз елдерінде бірлесіп қаржыландыруға осы гранттар бере бастаған соңғы екі ел болады. ХКҚҰ Тәжікстан мен Қырғызстандағы миссиялары бірлескен қаржыландыруға гранттар беру бойынша Қазақстан мен Өзбекстандағы миссиялар үшін әлеуетті арттыру бойынша сессиялар өткізетін болады.

Алдыңғы екі кезеңде елдер арасындағы аймақтық ынтымақтастық жобаның сәтті болуы үшін маңызды болды. Тәжікстан сарапшылары Өзбекстанда мемлекеттік қызметкерлер үшін жүйелі түрде білім беріп отырды, ал ақпарат пен деректер ХКҚҰ миссиялары арасында үздіксіз алмасып отырды. Сондай-ақ, жедел желілердің тиімді жұмысы және қайта бағыттау тетіктері бойынша Қазақстан мен Өзбекстан арасында өткізілген сияқты үкіметаралық оқу турлары өткізілді.

ХКҰ жобасы 2024-2026 жылдар аралығында Орталық Азия төрт елі және Ұлыбританияда іске асырылатын болады.

Қосымша ақпарат алу үшін келесі тұлғаларға хабарласыңыз:

Бермет Молдобаева, ХКҚҰ Қырғызстан, bmoldobaeva@iom.int 

Элизабет Линклейтер, ХКҚҰ Тәжікстан, elinklater@iom.int